تاریخچه انجمن ادبی ایران

پایگاه خبری نمانامه: انجمن ادبی ایران به سال ۱۲۷۸ هجری شمسی ( یعنی دو سال پس از مشروطیت در ایران) تاسیس شد. نشست های این انجمن که اکنون نزدیک به یکصد و بیست سال از عمر آن می گذرد در آغاز در تالار آئینه، بعد در مدرسه دارالفنون و سپس از ۱۳۰۵ تا ۱۳۱۹ در منزل شاهزاده محمد هاشم میرزا افسر ( ۱۲۵۸-۱۳۱۹) شاعر و نماینده مجلس شورای ملی از سبزوار با حضور بزرگانی همچون حسن وثوق الدوله، ایرج میرزا، عبدالحسین تیمور تاش، ملک الشعرای بهار، میر سید حسن امین الشریعه و … تشکیل می شد و پس از فوت افسر در سال ۱۳۱۹ با مشارکت بزرگانی همچون ملک الشعرای بهار، علامه محمد قزوینی، میرزا رضاخان نائینی، حسن وحید دستگردی، سید ولی الله خان نصر، مشکان طبسی، مستشار اعظم دانش، معتضدالدوله مهران رفاهی، عبرت نائینی، هادی حایری، یدالله مایل تویسرکانی، پروین اعتصامی، احمد اشتری، هادی اشتری، سید علینقی امین و … ادامه یافت و شیخ الملک اورنگ، محمد علی بامداد، ادیب السلطنه سمیعی آن را اداره می کردند. در نسل بعد از دهه چهل تا شصت اول نیابت ریاست انجمن ادبی ایران و بعد ریاست آن بر عهده استاد محمدعلی ناصح (وفات ۱۳۶۵) بود که انجمن را سه شنبه ها در طبقه فوقانی منزل خود در امیریه تهران در کوچه نزدیک چهارراه معزالسلطان برگزار می کرد. استادانی در انجمن ادبی ایران شرکت می کردند عبارت بودند از: بدیع الزمان فروزانفر، دکتر رضا زاده شفق، سعید نفیسی، نصرالله فلسفی، سید محمد مشکات، مرتضی قهرمان، صادق سرمد، استاد شهریار، علیرضا صبا، امیری فیروزکوهی، دکتر حسین خطیبی، محمدعلی نجاتی، عبدالرحمان پارسا تویسرکانی، عباس فرات، احمد سهیلی خوانساری، شکرالله آزادی، دکتر نصرت الله کاسمی، احمد اخگر، سید غلامرضا روحانی، احمد گلچین معانی و …

استاد محمدعلی ناصح، مردی ادیب و دانشمند بود و شاگردان بزرگی را تربیت کرد که در رده استادان دانشگاه قرار گرفتند. یکی از بهترین آنان دکتر خلیل خطیب رهبر ( استاد ادبیات دانشگاه تهران )، دکتر سید حسن سادات ناصری، دکتر عباس کی منش و در رده شاعران از بهترین آنان ابوالقاسم حالت، یحیی سمیعیان (ریحان)، مهرداد اوستا، مشفق کاشانی، غلامحسین مولوی (تنها)، علی اکبر کنی پور (مستی)، ادیب برومند، منوچهر صدوقی سها، سید حسن امین، هادی رنجی، سید محمود گلشن کردستانی، عبدالرفیع حقیقت (رفیع)، عبدالصمد حقیقت، خلیل سامانی (موج)، علی اشتری (فرهاد)، محمد کلانتری (پیروز)، واجد قمی، محمد شادکام، جواد آذر، گلشن کردستانی، نصرت الله نوحیان (نوح)، محمد شهریاری، حسین مظلوم (کیفر)، مصطفی قمشه ای (مژده)، رضا شمسا، یاور همدانی، عباس میرخانی، حسین آهی و محمد صادق نیاز کرمانی بودند.

پس از فوت محمدعلی ناصح انتظار می رفت که دکتر خلیل خطیب رهبر مدیریت انجمن را به عهده بگیرد. ولی پس از بازنشستگی از دانشگاه تهران از حضور در محافل ادبی کناره گرفت و انجمن تعطیل شد. تا اینکه در سال ۱۳۷۷ پرفسور سید حسن امین پس از بازگشت به ایران به درخواست اعضای پیشکسوت انجمن مسئولیت اداره آن را بر عهده گرفت.

پرفسور سید حسن امین نخست انجمن را در خانه پدری در خیابان بهار تهرانپارس و بعد در دفتر مجله حافظ و در سال های اخیر در خانه کتاب (سرای اهل قلم) ادامه داد. امین در ابتدا اداره جلسه ها را بر عهده هوشنگ وزیری فراهانی ( سرهنگ بازنشسته و مدیر انجمن بهار خاقانی ) و هم اکنون این مسئولیت را به پریوش ابراهیمی ( شاعر و عضو هیئت علمی دانشگاه) سپرده است که به عنوان مجری انجمن فعالیت دارد.

پرفسور سید حسن امین در این فاصله یعنی از سال ۱۳۷۷ تاکنون رئیس انجمن ادبی ایران است و به تقاضای تعداد زیادی از شاعران و نویسندگان برای نوشتن مقدمه و تقریظ بر آثارشان همت گماشته است. به طوری که در مجموع، بر بیش از دویست و پنجاه عنوان کتاب مقدمه و تقریظ نوشته است که از آن جمله مقدمه بر جلد سوم خلوت انس اثر استاد مشفق کاشانی رئیس فقید شورای شعر و موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد است.