نگاهی به فیلم جوکر؛ گام بلند سینما درشخصیت سازی!

به قلم: جبارآذین منتقد سینما و تلویزیون

سینمای جهان، پیوسته از نبود یک مولفه اساسی در درام نویسی و درام سازی سینمایی، دچار نقص بوده است. به گونه ای که به ندرت اثری را در سینما می توان یافت که از منظر شخصیت سازی، کامل و بدون نقص باشد.

بعد از سال ها، فیلم فوق استاندارد و ارزنده سینمایی جوکر در شکل دهی داستان و چینش عناصر فیلمنامه و ساختار سینمایی، به این مهم، یعنی شخصیت سازی، به درستی توجه کرده و در استحکام و قوام بخشی فیلمنامه و فیلم ازآن بهره برده است.

تریلر روانشاختی تحلیلی “جوکر” نوشته و تهیه و کار ” تاد فلیپس” با بازی درخشان “واکین فینیکس” در نقش “جوکر” افزون بر امتیازهای نگارش فیلمنامه، کارگردانی، بازی ها، موسیقی، فیلمبرداری و تدوین، درشخصیت سازی سینمایی پیشگام است. درباره ویژگی ها و خوبی ها و حتا کاستی های فیلم جوکر بعضی منقدان و سینما دوستان به قدر کافی نوشته اند، اما آنچه به اندازه لازم درمورد آن گفته و نوشته نشده شخصیت سازی است. شخصیت،عنصرکلیدی، زاینده و شکل بخش رخدادها وحوادث یک داستان است و بدون پردازش کامل و درست آن، داستان قوام نیافته، دراماتیک و باورپذیر نمی شود.

شخصیت سازی دارای دو بعد است؛ شخصیت که در برگیرنده حقیقت، درون و باطن وجود کاراکتر است. و شخصیت پردازی که شامل پرداختن به خصوصیات و مشخصه های فیزیکی، فکری، رفتاری و مسائل قابل مشاهده شخصیت می شود. در اکثر فیلمها، کم و بیش به بعد دوم توجه شده و می شود، اما پردازش مکنونات واقعی و آنچه در پس ظواهرشخصیت “مثبت ومنفی!” است، همچنان مغفول است. فلیپس در فیلم خود، از یک تیپ شهیر داستانی و سینمایی، شخصیت ساخته است. “جوکر” فیلمهای پیش از ساخته فلیپس یک ضد قهرمان در برابر یک تیپ کلیشه ای دیگر به نام بتمن بوده است، ولی جوکر او، شخصیتی دارای خاستگاه، ابعادوجودی، افکار، درونیات وخلقیات خاص خوداست.

آرتورفلک، کمدین ناکام و شکست خورده، شهری که پسندهایش را حاکمان جهت می دهند، ترک می کند تابا پیوستن به پلیدی ها درقالب “جوکر”برای آشوب و بلوا، آنارشیسم، انتقام وتباهی، به شهربازگردد. کارگردان فیلم درخلق شخصیت جوکر، از آثاراسکورسیسی و کتاب مصور: بتمن؛ شوخی مرگبار الهام گرفته است وفلک را ازدنیای کمیک،تخیل، توهم و فانتزی جداوواردجهان زمینی کرده است.گرچه مضمون ومحتوای جوکررامی شودبه حاکمیت آمریکا و حتا جهان بسط داد، ولی ازآن مهمتر، سرگذشت و سرنوشت خود و دیگر ساخته یک انسان به نام آرتور فلک است که زشتی ها و سیاهی ها از او هیولا می سازد.

با آنکه جوکر، قربانی است، لیکن یک آنارشیست و نابودگر ارزش ها هم است. گسترش شخصیت جوکر در فضای گوتهام و میان مردم شهر در نمای پایانی و حمایت از جوکر، نشان دهنده سلطه حاکمیت جوکرها و مرگ آرتور فلکها است. جوکر تادفلیپس سخت باورپذیر، تاثیرگذار و تکان دهنده است. استحاله یک انسان به جوکر در دنیای پلیدیها، حرف اصلی این فیلم خوش ساخت است که با تحلیل درست، شناسایی خوب و شخصیت سازی کاراکتر محوری آن همراه است.