نقد و بررسی فیلم سینمایی «بی همه چیز»

 به قلم: جبار آذین

پایگاه خبری نمانامه: درام اجتماعی «بی همه چیز» ساخته محسن قرایی، سینماگر خوشفکر اجتماعی کشور، اثری تماشایی و شایسته تحسین است. چرا که در متن، ساختار و اجرا و اقتباس، حرفه ای و قدر ظاهرشده است.

بی همه چیز که بر اساس نمایش نامه مشهور «ملاقات بانوی سالخورده» نوشته فردریش دورنمات ساخته شده است، از معدود آثار اقتباسی و موفق سینمای ایران است. با آنکه قرایی، نگاهی آزاد به این نمایشنامه داشته، ولی بطن و روح و حیات نمایشی آن در قالب و ساختار جذاب درست و دراماتیک سینمایی، متجلی است.  در واقع بی همه چیز، فیلمی وفادارانه به ذات تاتری اثر دورنمات و بازگویی و بازنمایی آن و رعایت مولفه های ساختاری و تصویری در یک فیلم سینمایی است.

داستان فیلم بی همه چیز در فضای نمادین یک روستا اتفاق می افتد که می تواند نمایشگر ساختار آشفته، متوهم، پولمدار و ناپسند اجتماعی در جامعه سوداگر با حاکمیت پول در ایران امروز باشد. نام فیلم بیانگر اوضاع شخصیتی و اجتماعی دو شخصیت اصلی آن امیر و لی لی و همچنین جامعه روستایی است و بی همه چیزی هرکدام را به نمایش می گذارد. بدین معنا که بی همه چیزبه رغم بدنامی و پولداری لی لی، بی همه چیزی انسانی و اخلاقی او و تخریب شخصیتی امیر و تبدیل او از یک انسان خوشنام به یک فرد بدنام که به فرموده ثروت، لایق مرگ است و جامعه روستا که به دلیل دستیابی به پول، همه چیز خود درامی فروشند به تصویرمی کشد.

لی لی که به دنبال بدنامی از روستارانده می شود و امیر را در این ماجرا بدون تقصیر نمی داند، در قالب یک اشرافزاده، به روستا بازگشته است. روستاییان برای رسیدن به پول، دست به دامان لی لی می شوند و او دادن پول را مشروط به کشتن امیر عنوان می کند. اهالی روستا برای پول، پا روی همه چیز می گذارند و در یک همه پرسی، در مرگ امیر متفق و متحدمی شوند.

گرچه شخصیت های بی همه چیز خاکستری اند و تردیدها، نگرانی ها، ترس ها و خود و دیگر آزاری های آن ها و حتی لی لی، بیانگر مطلق نبودن کاراکتر های خوب و بد فیلم است، اما وقوع حوادث فیلم در بستر مناسبات اجتماعی در یک جامعه سوداگر، از مطلق بودن حکومت و دیکتاتوری پول بر اخلاق و انسانیت می گوید. فیلم بی همه چیز علی رغم عنوان فیلم، همه چیز دارد. بازیهای درخشان ،کارگردانی حرفه ای، فیلمنامه خوب، موسیقی و طراحی مقبول لباس و صحنه، تدوین درست و ….که همگی در خدمت ایجاد ارتباط از طریق یک اثر سینمایی قابل احترام با مخاطب اند.