فیلترینگ چه دردی را دوا کرده است؟

به قلم: برومند شکری

نمانامه: از شهریور ماه ۱۴۰۱ و در جریان اعتراضات بعد از مرگ تلخ مهسا امینی، اینترنت دچار اختلال شدید و در برخی مواقع نیز اینترنت بین‌الملل کاملا قطع و دسترسی کاربران به شبکه‌های اجتماعی پرکاربرد مسدود شد و تاکنون گزارش های مختلفی از آسیب گسترده به کسب و کارهای اینترنتی منتشر شده است.

کاهش سرعت اینترنت

طبق آخرین آمار ارائه شده به طور میانگین هر هفته حداقل ۲۴ تا ۴۸ ساعت اختلال (packet losting ) بر روی شبکه اینترنت کل کشور ایجاد می شود. در آمار ارائه شده نشان می‌دهد «میانه» سرعت اینترنت ایران همراه ۲ رتبه و اینترنت ثابت ۳ رتبه کاهش یافته است. سایت اسپیدتست که سرعت و کیفیت اینترنت همه کشور‌های جهان را می‌سنجد و هر ماه میزان افزایش یا کاهش سرعت را با رتبه‌بندی آن‌ها نشان می‌دهد از کاهش سرعت اینترنت در ایران خبر داده است. از سویی برخی اقدامات و گزارش‌ها حاکی از نزدیک شدن به اجرای کامل طرح اینترنت ملی و طبقه‌بندی شدن اینترنت در ایران حکایت دارد.

اگرچه وزارت ارتباطات در پاسخ به سوالات مطرح شده همواره بروز مشکلات فنی یا حمله سایبری را بهانه کرده است ولی باید مردم خود را برای یک دیوار قطوری که قرار است دور تا دور ایران کشیده شود، آماده کنند.

اختلال در زیر ساخت های اینترنتی

همچنین بسیاری از شرکت های الکترونیکی پرداخت کارت با انتشار نامه‌ای از پرداخت‌یارها خواسته اند تا در سریع‌ترین زمان ممکن دامنه خود را از com به ir انتقال دهند. اختلال دیگر عدم ایندکس مطالب وب سایت های خبری و کسب و کارهای اینترنتی است. در بیشتر موارد وقتی مدیران وب سایت ها به شرکت میزبان خود در رابطه با عدم ایندکس مطالب شکایت می کنند، این شرکت ها مسدود شدن خزنده های گوگل را دلیل این موضوع می دانند و توصیه می کنند برای رفع این مشکل، هاست داخلی را به هاست خارج از ایران تغییر دهند.

وعده رئیسی درباره رفع فیلترینگ

هفت ماه از فیلترشدن کامل بسیاری از برنامه ها و پیام رسان ها می گذرد و علی رغم وعده های ابراهیم رئیسی درباره رفع فیلترینگ، مردم همچنان برای استفاده از شبکه‌های اجتماعی باید پشت فیلترشکن‌ها معطل بمانند. گرچه برداشتن فیلترینگ به پس از آرام شدن اعتراضات موکول شده بود اما باتوجه به اینکه این وعده تاکنون تحقق نیافته است به نظر می رسد فیلترینگ همچنان ادامه‌ پیدا کند.

ضرر و زیان کسب و کارهای اینترنتی

از یک سو حق دسترسی مردم به اطلاعات آزاد سلب شده است و از سوی دیگر کسب و کارهای خرد و کلان با ضرر و زیان مواجه شده‌اند. تجربه فیلترینگ در ایران می گوید که پلتفرم های فیلترشده، رفع فیلتر نخواهند شد. مانند تلگرام، که هر چند بعد از اعتراضات دی ماه ۹۶، مدتی رفع فیلتر شد اما در اردیبهشت ماه ۹۷ برای همیشه فیلتر شد.

چرا دولت رئیسی اقدام موثری انجام نمی دهد؟

سوالی که مطرح است این است که فیلترینگ چه دردی را دوا کرده است به غیر از اینکه با چنین اقدامی همه مردم را مجبور به خرید و استفاده فیلترشکن کرده‌اند و یک بازار و گردش مالی سنگین ــ دستکم ماهانه ۵۴۰ میلیارد تومان ــ به جیب مافیای فیلترشکن می رود.

در بازه زمانی اعتراضات دی ماه ۹۶ تا اردیبهشت ۹۷. اینکه چه پروسه ای برای فیلترینگ تلگرام طی شده، دستور رفع فیلتر از سوی روحانی و باز فیلترینگ مجدد به حکم مرجع قضایی و انتقاد دولت از این تصمیم، سخن بسیار گفته شده است. ولی آنچه روشن است؛ دو جریان قدرتمند در ایران، دو دیدگاه متفاوت نسبت به فضای مجازی دارند.

حالا با گذشت هفت ماه فیلترینگ، سیاستمداران جمهوری اسلامی شاهد هستند که این اقدام هیچ تاثیری نداشته و از طرفی نمونه های پیام رسان ایرانی با تمام هزینه های صرف شده نتوانستند مانع از استفاده کاربران از تلگرام شوند.

سرنوشت تلگرام برای واتساپ و اینستاگرام 

بنابر گزارش های منتشر شده اینستاگرام بستر تامین زندگی ۹ میلیون ایرانی است که بازاری بین ۱۸ تا ۳۲ هزارمیلیارد تومان در کشور دارد. واتس‌اپ نیز پیام رسان نخست ایرانیان است که سهم آن از کل کاربران اینترنت ایران به بیش از ۷۱ درصد می‌رسد. با این وجود حاکمیت بدون توجه به نیاز شدید این درصد بالا همچنان به این موضوع تاکید دارد که فضای مجازی بستری ضد امنیت ملی کشور است!