جشنواره فیلم کن پرحاشیه تمام شد!

به قلم: هوشنگ گلمکانی 

نمانامه: جشنواره پرهیاهوی کن تمام شد و دستاوردش برای سینمای ایران و جامعه بحران‌زده ما، بیش از هر چیز، حاشیه و حاشیه بود. در مورد برندگان جایزه‌ها، حدس‌های اینجایی در موارد اندکی نزدیک به خروجی مراسم پایانی بود و البته اهدای جایزه بهترین بازیگر زن به خانم زهرا امیرابراهیمی که از قبل هم صحبتش بود، به شائبه غلبه حاشیه بر متن آمیخته شد.
ما که البته نه «عنکبوت مقدس» را دیده‌ایم و نه سایر فیلم‌های رقیب را. بنابراین قضاوتی درباره کیفیت بازی برنده جایزه نداریم، اما در رویدادهای هنری، جشنواره‌ها و داوری‌ها، همیشه حاشیه و فرامتن بر متن تاثیر می‌گذارد. حاشیه و فرامتن، بخشی از کیفیت فضای پیرامون هر اثر هنری است. مثل عنصر تبلیغات. آثار هنری با روح و روان و احساسات مخاطب سروکار دارند و فضای پیرامون (حاشیه و فرامتن، از جمله تبلیغات) هم می‌تواند میزان آن تاثیر را کم یا زیاد کند. نمی‌توان این احتمال را نادیده گرفت که اطلاع داوران از آن‌چه بر زهرا امیرابراهیمی در سال‌ها پیش گذشته، با توجه به حضور اصغر فرهادی در میان داوران، بر آرای نهایی آن‌ها تأثیر گذاشته است. حتما تأثیری گذاشته و ایرادی هم ندارد. این اتفاق به شکل‌های مختلف، همیشه افتاده و باز هم خواهد افتاد.
هر چه حاشیه‌های پیرامون این جایزه بر رأی نهایی داوران تأثیر مثبت گذاشت، اما حواشی مربوط به فیلم «برادران لیلا» در فهرست داوران که اثر مثبتی نداشت و در کارکردهای داخلی‌اش هم متاسفانه بازتاب‌هایش، با وجود جایزه‌ای که این فیلم از انجمن جهانی منتقدان (فیپرشی) گرفت، اغلب منفی بود.
و نکته دیگر این بود که فیلم بی‌حاشیه «تصور» اولین ساخته علی بهراد که در بخش هفته منتقدان نمایش داده شد، شاید به دلیل همین بی‌حاشیه بودن، منهای خبرهای پیش از جشنواره بابت حضور لیلا حاتمی در این فیلم، در طول جشنواره کم‌ترین بازتاب را در رسانه‌های داخلی داشت. به نظر می‌رسد که حضور در جشنواره‌ها، جدا از بحث معرفی و شرکت در رقابت‌های مرحله پذیرش، در جریان برگزاری جشنواره و حضور عوامل فیلم در محل جشنواره هم فوت‌وفن‌های خاص خود را دارد که ربطی به مهارت‌های سینمایی ندارد و نیازمند تخصص و توانایی‌ها و محاسبات دیگری در عرصه فرامتن است.