۱۴ شهریور زادروز بدیع‌الزمان فروزانفر

به قلم: پروفسور سیدحسن امین

پایگاه خبری نمانامه: استاد الاساتید ادبدانان قرن اخیر استاد بدیع الزمان فروزانفر ( زاده ۱۴ شهریور ۱۲۷۶ بُشرویه — درگذشته ۱۶ اردیبهشت ۱۳۴۹ تهران ) ، مولانا پژوه و استاد برجستهٔ زبان و ادبیات فارسی، از جهات علمی و ادبی اعجوبه ای و از جهات اخلاقی و اجتماعی اغلوطه ای بود. من به تفصیل فصیل و شرح و بسط بسیط، ابعاد متفاوت شخصیتی این دانشمند بزرگ را بیست سال پیش به مناسبتی در تعلیقات یادنامه پدرم نوشته ام.

استاد بدیع‌الزمان فروزانفر، با نام واقعی محمدحسن بشرویه ای در روستایی دور افتاده در اطراف بشرویه در خانواده ملای ده متولد شد. دوستان پیشکسوت من مرحوم منوچهر سعید وزیری ( سردبیر روزنامه اطلاعات د نماینده مجلس از ابهر ) و دکتر حسین خطیبی ( رییس سازمان شیر و خورشید و نایب رییس مجلس و استاد ادبیات و از شاگردان ملک الشعرای بهار و بدیع الزمان فروزانفر ) هر کدام جداگانه پدر استاد فروزانفر را دیده بودند. خود من هم در زمان دانشجویی در دانشکده حقوق مرحوم فروزانفر را در دانشکده الهیات که در ان زمان در ساختمانی نامناسب که هنوز تابلوی دبستان ! سعدی را بر سر در جنوبی اش داشت، مستقر بود، مکرر در مکرر دیدم و فارسی و عربی صحبت کردن او را استماع کردم و از سخنانش استفاده بردم.
فروزانفر، مقدمات علوم را در زادگاه خود آموخت و آنگاه راهی مشهد شد و از محضر استادان ادبِ حوزه خراسان، همچون ادیب نیشابوری و‍ ادیب پیشاوری بهره برد. حدود سال ۱۳۰۰ عازم تهران شد و تحصیلات خود را در مدرسه سپهسالار ادامه داد و چندی حجره‌ای در مسجد سپهسالار داشت. در جوانی در همان مدرسه به‌تدریس پرداخت و در سال ۱۳۰۵ معلم دارالفنون و دارالمعلمین عالی شد. در سال ۱۳۱۳ به‌معاونت دانشکده معقول و منقول “الهیات” دانشگاه تهران منصوب شد.
در سال ۱۳۱۴ هیئت ممیزه دانشگاه تهران، مرکب از نصراله تقوی، علی‌اکبر دهخدا و ولی‌اله نصر، تألیف ارزنده او به‌نام تحقیق در زندگانی مولانا جلال‌الدین بلخی را ارزیابی و به او گواهی‌نامه دکتری اعطا کرد. به استناد این گواهی‌نامه در همان سال استاد دانشسرای عالی و دانشکده‌های ادبیات و معقول و منقولِ دانشگاه تهران شد و در سال ۱۳۲۳ بر اساس رأی شورای استادان به ریاست دانشکده معقول و منقول برگزیده شد و تا سال ۱۳۴۶ در این سِمَت باقی بود. از ابتدای تأسیس دوره دکتریِ ادبیات فارسی در دانشگاه تهران تدریس در دوره دکتری را به‌عهده گرفت و برنامه این دوره را پایه‌گذاری کرد. وی استادِ راهنمای جمعی از دانشجویان مبرّز دوره دکتری در دانشکده‌های ادبیات و الهیات بود که اغلبِ آنان بعدها استادان برجسته ادب پارسی و مطالعات فرهنگ ایران شدند؛ از جمله: ناتل خانلری، ذبیح‌اله صفا، حمیدی شیرازی، عبدالحسین زرین‌کوب، غلامحسین یوسفی، محمدامین ریاحی، محمد دبیرسیاقی، شفیعی کدکنی، سیمین دانشور، ضیاءالدین سجادی، جلال متینی، صادق گوهرین، منوچهر ستوده، منوچهر مرتضوی و بسیاری دیگر.
وی در سال ۱۳۴۶ از استادی دانشگاه بازنشسته شد اما همکاری خود را در تدریس در دوره دکتری ادبیات فارسی تا روزهای پایانی زندگی ادامه داد. در همین زمان، عضویت مجلس سنا را یافت. مدتی نیز ریاست کتابخانه سلطنتی را نیز به‌عهده گرفت.
استاد بدیع الزمان فروزانفر در ۶۶ سالگی درگذشت و در آرامستان باغ طوطی شهرری به‌خاک سپرده شد.
‎