«مسائل کلیدی فلسفه» نوشته جولین باجینی

جولین باجینی یا بَگینی (متولد ۱۹۶۸) دانش آموخته فلسفه و استاد دانشگاه در بریتانیاست. وی علاوه بر نگارش حدود بیست کتاب در حوزه فلسفه (عموما برای عامه)، سابقه روزنامه نگاری و کار در نشریات را نیز دارد.

وی موسس و سردبیر نشریه مشهور (The Philosopher’s Magazine) نیز می‌باشد و مشهورترین کتاب او «جهان، چگونه می‌اندیشد» نام دارد. باجینی از علاقمندان به جذب و آموزش فلسفه برای عامه است و «مسائل کلیدی فلسفه» مهمترین کتاب وی در این زمینه می‌باشد.

بایستی در نظر گرفت که اصولا “فلسفه و فلسفه ورزی، برای عامه مردمان نیست” و در نهایت یک مقوله کاملا تخصصی، آکادمیک و پژوهشی و منحصر به گروهی اقلیت است.

اما از آنجا که بسیاری افراد تصور مبهمی از «فلسفه» در ذهن دارند و بسیاری دیگر نمی‌دانند که با وجود علاقه، آیا استعداد فلسفی دارند یا خیر، لازم است که اساتیدی مانند باجینی وارد عمل شوند و با آثاری مانند کتاب «مسائل کلیدی فلسفه» یک چارچوب کلی و بسیار ابتدایی و مقدماتی از فلسفه ورزی برای عامه مخاطبان ترسیم نمایند.

نویسنده پیش از ورود به طرح فصول پنج‌گانه کتاب خود، در مقدمه با طرح نکاتی اساسی و مهم درباره “روش فلسفه ورزی و طرح مفروضات عقلی” راه را برای مخاطب خود تا حد زیادی باز می‌کند.

باجینی «مقدمات استدلال و انواع توجیه منطقی و نقد فلسفی» را به شکلی خلاصه و مفید در اختیار مخاطب میگذارد تا وی “نحوه مواجهه با یک متن فلسفی و گزاره‌های عقلی” را دریابد. سپس در فصل اول با عنوان «نظریه شناخت» به طرح مباحثی مانند عقل باوری، شکاکیت و رئالیسم میپردازد.

فصل دوم کتاب به یک بخش بسیار مهم و البته پیچیده از فلسفه می‌پردازد یعنی «فلسفه اخلاق» و نگتهی دارد به مفاهیمی مانند “اخلاق وظیفه گرا و اخلاق پیامدگرا و اخلاق در اندیشه کانت و ارسطو”.

فصل سوم با عنوان «فلسفه ذهن» به مباحثی مانند رفتارگرایی و هویت میپردازد. فصل چهارم به فلسفه دین اختصاص یافته است و مباحث متنوعی مانند “مساله شر، شرط بندی روی خدا، تجربه دینی و معجزه” را در خود جای داده است.

در نهایت فصل پنجم و پایانی به «فلسفه‌ی سیاسی» اختصاص یافته است و پس از تعریف مفهوم و هدف فلسفه‌ی سیاسی نگاهی بسیار گذرا و خلاصه به چند اصطلاح و مفهوم مانند عدالت، آزادی و حقوق دارد. در پایان هر فصل علاوه بر نتیجه گیری، اصطلاح نامه مربوط به آن فصل ضمیمه شده است و چند منبع برای مطالعه بیشتر معرفی شده‌اند. مترجم نیز علاوه بر ترجمه مناسب و یکدست، در تمام صفحات تمامی اصطلاحات را به زبان انگلیسی در پانویس ذکر کرده است.

اهمیت این کتاب برای نوآموزان فلسفه در دو چیز است: نخست اینکه مفاهیم و استدلال‌هایی بسیار مهم و اساسی را در حوزه فلسفه ورزی به صورت خلاصه بیان کرده است. دوم آنکه، اصلی‌ترین انتقاد‌ها و ضعف‌ها و قوت‌های هر گزاره را نیز عرضه نموده است. هدف مولف ارائه تمامی جنبه‌های ضعف و قوتِ مفاهیم نبوده و ادامه کار را به مخاطب و مطالعات بعدی وی واگذار نموده است. به همین دلیل، کتاب حجم مناسبی دارد و خوشخوان است.

اگرچه در مطالعه یک متن فلسفی باید همواره مشکوک و نقاد بمانیم و از پذیرفتنِ صرف سرباز زنیم، اما این کتاب به دلیل فرم و مضمون متوازنِ خود یک استثناء محسوب میشود.

اما اشارات آن را به عنوان حقایق قطعی و تغییرناپذیر در ذهن خود قرار ندهید یا اینکه تصور نمایید فرضا با مطالعه بخش مربوط به «فلسفه اخلاق» اکنون کاملا به این مبحث مسلط شده اید. اگر فلسفه را به یک برج بلندمرتبه با معماری پیچیده و نازک‌‎کاری‌های فراوان تشبیه کنیم، این کتاب مفید و خواندنی به منزله مختصات لابی آن برج میباشد.

چاپ دوم «مسائل کلیدی فلسفه» اثر جولیان باجینی با ترجمه «حمیده بحرینی» در سال ۱۳۹۵ و در ۲۵۶ صفحه منتشر شد. این کتاب توسط نشر نی و با قیمت ۱۸.۰۰۰ تومان در دسترس علاقمندان به فلسفه می‌باشد.

از متن کتاب: “برای فیلسوف بودن، مهم است که از آنچه در صفحه پیش رویتان نوشته شده است، فراتر بروید. باید بکوشید انگیزه پسِ پشت استدلال‌ها را دریابید. هر متنی که میخوانیم تقریبا همیشه آغاز یک پژوهش است نه پایان آن.

اگر در نتیجه این حرفها، خواندن فلسفه طاقت‌فرسا به نظر میرسد، علتش این است که «خواندن درست فلسفه» واقعا هم طاقت فرسا است. فلسفه ما را وا میدارد تا از تمام توان عقلی‌مان بهره بگیریم، چون عقل، تنها منبعی است که به کار فلسفه می‌آید. “