تحقیق نقد فیلم دو نیمه سیب

پایگاه خبری نمانامه: در چهل و پنجمین نشست نقد و بررسی ادبیات افغانستان فیلم مستند دو نیمه سیب ساخته محمد مهدی خالقی، مستند ساز ایرانی با حضور حسن نوری شاعر، هنرمند و دانشجوی سینما و سمیع‏الله عطایی هنرمند و دانشجوی تئاتر و سینما، مورد نقد و بررسی قرار گرفت.

حسن نوری در آغاز این نشست، با بیان این که هم خوشحال است و هم قدری ناراحت گفت: خوشحالم از این که خانه ادبیات افغانستان، در حوزه هنری توجه به نمایش و نقد فیلم نشان داده است. این اتفاق مبارکی است. از سوی دیگر نبودن مکان مشخصی برای پخش و نقد فیلم بیشتر خود را نشان می‏دهد. از این که ما جایی را نداریم و بازهم این مسئولیت به عهده ادبیات افتاده است. اما کاش، عوامل فیلم می‏بودند تا در باره‏ی ضرورت ساخت این فیلم صحبت می‏کردند. احتمالا مشکلی وجود داشته که آن‏ها این فیلم را ساختند. احتمالا این مشکل، به ما برنمی‏گردد.نوری در ادامه گفت: این فیلم هم در بخش محتوا حرف دارد و هم در بخش فورم، اما به دلیل این که از عوامل فیلم کسی حضور ندارد، اخلاقی و منصفانه نیست که به آن زیاد بپردازیم. از نگاه دیگر چون این فیلم پیوند برقرارمی‏کند و می‏خواهد کمکی کند که وضعیت ما مهاجران روشن شود. ما که به مثابه انسان‏های مهاجر در ایران زندگی می‏کنیم و دارای تجربه زیستی هستیم، و این که ما چقدر با این فیلم رابطه برقرار می‏کنیم.اما برای ورود به این فیلم سه ساحت را می‏توان در نظر گرفت. ساحت اول این که ما بیاییم و فکر کنیم که مقوله‏ی رسانه در ایران چه موضعی را نسبت به مهاجران افغانستان اتخاذ کرده و موضع غالب آن چیست؟ این فیلم در این مقوله چه جایگاهی دارد؟ اگر ما بگوییم که در رسانه‏ی ایران به مهجران کم‏لطفی شده و یا بد باز نمایی شده، این فیلم بسیار اثر خوبی است. در ساحت دوم این  فیلم را می‏توان به عنوان یک اثر رسانه‏ای یا یک اثر هنری به آن پرداخت. تا تفاوت این عرصه هم مشخص شود. در ساحت سوم می‏توان مقایسه کرد که این اثر چه چیزی را گفته که در سایر کارهای تصویری که نسبت به مهاجران ساخته شده گفته نشده است. این فیلم در حالت اول، فیلمی خوبی است. ما در این کشور زحمات زیادی کشیدیم و کارهای خوبی انجام دادیم که دیده نشده است. ما در این فیلم کنش مثبتی را می بینیم که قابل قدر است. به صورت مشخص یک رزمنده و پزشکی/داکتریرا در این فیلم می‏بینیم که هرچند نمی‏توانند این‏ها نمایندگی کنند از تمام مهاجرانی که در ایران از طیف‏های مختلف زندگی می‏کنند؛ اما می‏تواند یک نشانه باشد از آن انگاره‏ی ذهنی  که در گذشته‏ها ایجاد شده بود به عنوان یک افغانی کارگر، ناشهروند و دیگری، در این فیلم این دیگری بد نیست. بیاییم نگاه جدی به ساحت دوم داشته باشیم. چون یک اثر هنری یک پیش فرض انتقادی را همیشه دارد. کنش انتقادی هنرمند، بنا بر مهارت و آگاهی که دارد. این مهارت و آگاهی باعث می‏شود که برداشتی از جامعه داشته باشد و حتی می‏تواند پیش‏بینی داشته باشد. پیش‏فرض یک اثر هنری وقتی وارد موضع رسانه‏ای شد خنثی می‏شود. چرا که رسانه صاحب‏ دارد و به دنبال منافع خود است. کسانی که رسانه دارند به تناسب رسانه‏ی خود فضا را باز تولید می‏کنند و سراغ زیبایی  شناختی نمی‏روند. این اثر هم یک اثر رسانه‏ای بود و کاش عوامل فیلم حضور داشتند تا در این موارد توضیح می‏دادند. در کل اگر ما سطح توقع خود را پایین بیاوریم و بگوییم که در گذشته چون چهره‏ی ما به گونه‏ی دیگری نشان داده می‏شد و در این فیلم نمی‏شود، این فیلم فیلم خوبیست و هم می‏تواند برای ما جذاب باشد و هم اهمیت داشته باشد.  سمیع الله عطایی دانشجو و هنرمند تئاتر و سینمای افغانستان که در بسیاری از فیلم‏های ایرانی با موضوع افغانستان نقش داشته است با بیان اینکه تفاوت‏های زیادی در بین یک فیلم تلویزیونی و مستند سینمایی و هنری است  گفت: با توجه بر این که جامعه مهاجرانهمیشه در سینمای ایران مطرح بوده تا کنون ما شاهد ساخت حدودا ۲۵ فیلم با موضوع مهاجران افغانستان هستیم. در برخی از آن‏ها به طور مستقیم و با محوریت یک افغانستانی ساخته شده، برخی در حاشیه و به عنوان شخص دوم فیلم و برخی هم پلان یا سکانسی را به مهاجران افغانستانی پرداخته و اختصاص داده اند. با توجه بر این که خودم در بسیاری از فیلمهایی ساخت ایران نقش داشته ام و چه بسا که در بسیاری مواردهم از طرف سازندگان فیلم و هم از طرف جامعه مهاجران افغانستان قربانی شدم. منمعتقدم که در هر سه نوع فیلم، نگاهی کلیشه‏یی و دیگری سازی شده وجود داشته است.این هنرمند در باره فیلم مستند دو نیمه سیب گفت: این فیلم علاوه بر ضعف‏هایی که داشت، به خاطر تغییر نگاه‏ها و بازنمایی چهره‏یمثبت مه اجران افغانستان فیلم خوبی بود. فیلم مستند “دونیمه سیب”  با همت خانه ادبیات افغانستان و با همکاری مرکز آفرینش‏های ادبی حوزه هنری در حضور رایزن فرهنگی افغانستان در ایران، آقای اسد الله امیری، اعضای خانه ادبیات افغانستان، جمعی از دانشجویان و جمعی از اهل فرهنگ ایران و افغانستان به نمایش گذاشته شد. مستند دو نیمه سیب، روایت‏گر وضعیت فرهنگی مهاجران افغانستان در ایران است. این فیلم مستند کاری بود از محمدمهدی خالقی. خالقی در سال ۱۳۵۶ در شهر مشهد زاده شده و دارای مدرک کارشناسی ارشد در رشته الهیات – تاریخ و تمدن ملل اسلامی از دانشگاه آزاد مشهد است. وی تاکنون چندین سفر به افغانستان داشته است. حاصل این سفرها مستندهایی استکه از وی با عنوان همزبانی و بی‏زبانی در سال۱۳۹۰ از شبکه شش تلویزیون ایران پخش شده است