آشنایی با قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران

حقوق اساسی را تشریح نمایید؟

حقوق اساسی مجموعه قواعد و اصول مربوط به تشکیلات اساسی دولت و قوای سه گانه مقننهِ،مجریه و قضاییه اختیارات و روابط افراد و دولت و حقوق و تکالیف متقابل طرفین است که آن را قانون اساسی هر کشور تعیین میکند.

جایگاه حقوق اساسی در علم حقوق را بیان نمایید؟

الف:حقوق عمومی :در حقوق عمومی، قواعد و ضوابط حاکم بر روابط دولت ها با افراد و نیز دولت ها با یکدیگر مورد بحث قرار میگیرد؛مانند حقوق اساسی ،اداری،مالیه،،حقوق جزأو حقوق بین الملل عمومی

ب:حقوق خصوصی:در حقوق خصوصی،قواعد و ضوابط حاکم بر روابط افراد با یکدیگر مورد بحث است ؛همچون حقوق مدنی،حقوق تجارت،حقوق کار و حقوق بین الملل خصوصی

منابع حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران را بیان نمایید؟

الف:منابع خاص:منظور از منابع خاص،آن دسته از منابعی است که ویژه هر کشور است.برای مـثال،منابع خاص حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران،عبارت است از قران،سنت یا قول،فعل و تقدیرپیامبرو امامان معصوم،عقل،اجماع،نظریه های تفسیری شورای نگهبان،مصوبات مجمع تشخیص مصلحت نظام،شورای عالی امنیت ملی و شورای عالی انقلاب فرهنگی

ب:منابع عام :منظور از منابع عام آن دسته از منابعی است که در بیشتر کشورها منبع حقوق اساسی پذیرفته شده است؛مانند قانون اساسی،قانون عادی،دستورهای رئیس دولت،رأی مستقیم مردم ،رویه قضایی نظریه های حقوق دانان،آیین نامه های داخلی مجالس،عادات رسوم،آیین نامه ها و دستورالعمل های اجرائی و بخش نامه هایی که توسط سازمان ها و ارگان ها و نهادها وضع و اجرا می گردد.

 انواع قانون اساسی را نام ببرید؟ 

۱:قانون اساسی مدرن و غیر مدرن

۲:قانون اساسی انعطاف پذیرو انعطاف ناپذیر]نرم و سخت[

۳: قانون اساسی با متن واحد و متعدد

۴:قانون اساسی،با ارزش واحد و متفاوت اصول

۵:قانون اساسی سکولارو مذهبی

۶ :قانون اساسی اعطایی،نیمه اعطایی و مردم سالار

بر اساس قانون اساسی، جمهوری اسلامی ایران بر چه پایه هایی استوار است؟ 

۱:خدای یکتا و اختصاص حالمکیت و تشریع به او و لزوم تسلیم در برابر امر او

۲:وحی الهی و نقش بنیادین آن در بیان قوانین

۳:معاد و نقش سازنده آن در سیر تکاملی انسان به سوی خدا

۴:عدل خدا در خلقت و تشریع

۵:امامت و رهبری شهر و نقش اساسی آن در تداوم انقلاب اسلامی

۶:کرامت و ارزش والای انسان و آزادی توأم با مسئولیت او در برابر خدا

حقوق و آزادی های امت اسلامی بر چند اصل استوار است؟

۱:حقوق و آزادی های قضایی و امنیتی

۲:حقوق و آزادی های سیاسی

۳:حقوق اقتصادی،رفاهی،آموزشی و تربیتی

انواع حقوق و آزادی های قضایی و امنیتی را بیان نمایید؟

۱:برخورداری از تساوی حقوقی

۲:حق دادخواهی و مراجعه به دادگاه

۳:حق انتخاب وکیل

۴:ممنوعیت از تعرض

۵:ممنوعیت از تبعید

۶:ممنوعیت شکنجه برای اقرارو گرفتن اطلاعات

۷:ممنوعیت هتک حرمت

۸ :اصل ممنوعیت توقیف غیر قانونی

۹:اصل برائت

۱۰:اصل عطف به ماسبق نشدن قانون

۱۱:اصل علنی بودن محاکمات

۱۲:اصل قابل تجدید بودن احکام

۱۳:اصل جبران مادی یا معنوی اشتباه قاضی

نمونه هایی از حقوق و آزادی های سیاسی و مطبوعاتی درسراسردنیاوایران را نام ببرید؟

۱:حق حیات یا آزادی تن

۲:داشتن آزادی تابعیت

۳:ممنوعیت سانسور،استراق سمع،تجسس اسرار خصوصی

۴:آزادی اندیشه و عقیده

۵:آزادی مطبوعاتی

۶ :آزادی فعالیت احزاب و گروهای سیاسی

۷:آزادی تشکیل اجتماعات و راهپیمایی ها

۸ :حضور هیئت منصفه در دادگاه جرایم سیاسی و مطبوعاتی

مهمترین حقوق اقتصادی و رفاهی مردم در قانون اساسی را نام ببرید؟

۱: آزادی انتخاب شغل

۲:آزادی و حق برخورداری از کسب و کار و مالکیت مشروع

۳: حق داشتن مسکن  متناسب

۴ :حق برخورداری از تأمین اجتماعی

۵: چگونگی تأمین استقلال اقتصادی و ریشه کن کردن فقر و محرومیت

۶:برخورداری از آموزش پرورش رایگان

شرایط وصفات رهبری در نظام جمهوری اسلامی ایران راتشریح نمایید ؟

۱: صلاحیت علمی لازم برای افتاء در ابواب مختلف فقهء

۲: عدالت و تقوای لازم برای رهبری امت اسلام

۳: بینش صحیح سیاسی و اجتماعی،تدبیر،شجاعت،مدیریت و قدرت کافی برای رهبری در صورت تعدد واجدین شرایط فوق،شخصی که دارای بینش فقهی و سیاسی قوی تر باشد مقدم است.

 وظایف و اختیارات رهبر در قوه مجریه را بیان کنید؟

۱: فرماندهی کل نیروهای مسلح

۲:علان جنگ،صلح و بسیج نیروها

۳: نصب ،عزل و قبول استعفای فرمانده کل ارتش

۴:نصب،عزل و قبول استعفای فرمانده کل سپاه پاسداران

۵: نصب،عزل و قبول استعفای فرماندهان عالی نیروهای نظامی و انتظامی

۶: امضای حکم ریاست جمهوری پس از انتخاب از سوی مردم

۷: عزل رییس جمهور پس از رأی عدم کفایت سیاسی مجلس شورای اسلامی . یا احراز تخلف ریاست جمهور از وظایف قانونی خود بر اساس نظر دیوان عالی کشور

۸: قبول استعفای رییس جمهور

۹:تایید مصوبات شورای عالی امنیت ملی

۱۱: موافقت با بر عهده گرفتن مسئولیت های رئیس جمهور توسط معاون اول در شرایط ویژه

وظایف و اختیارات رهبر در قوه مقننه را بیان نمایید؟

۱:فرمان اجرای همه پرسی

۲: نصب،عزل و قبول استعفای فقهای شورای نگهبان

 وظایف و اختیارات رهبر در قوه قضایه را بیان نمایید؟

۱: نصب،عزل و قبول استعفای رئیس قوه قضاییه

۲:عفو و تخفیف مجازات محکومین

قوه مجریه دو رکنی با چه شرایطی محقق میشود؟

۱:وجود حداقل دو رکن در سطح سیاسی،یکی رئیس مملکت یا دولت-رهبر،پادشاه یا رئیس جمهور-و دیگری رئیس حکومت-نخست وزیر،صدراعظم یا رئیس شورای وزیران-که قاعدتأ رکن اول از لحاظ سیاسی غیر مسئول میباشد اما رکن دوم در برابر مجلس مسئول است

۲: تفکیک نسبی قوا؛یعنی اگر دو قوه مجریه و مقننه از لحاظ ارگانیک از یکدیگر متمایزند،اما از جهت وظایف و اختیارات به صورت تخصصی عمل نمیکنند و گاه دوایر عملکردشان همدیگر را قطع  میکند.

۳:هر کدام از دو قوه،مجهز به ابزارها و مسائل قانونی خود هستند تا هر یک بر دیگری تأثیر نهند. این ابزارها به گونه ای پیش بینی شده اند که در بیشتر مواردفعالیت های دو قوه را به هم ارتباط میدهند و از سویی،هر یک از انها،از زیاد خواهی و گسترش طلبی طرف مقابل نیز جلوگیری  می کنند.مجلس حق دارد هیئت دولت را ساقط کند و قوه مجریه نیز متقابلأ میتواند مجلس را منحل کند.

در نظام جمهوری اسلامی ایران چه کسی میتواند نامزد ریاست جمهوری شود و دارای چه ویژگی و صلاحیت هایی میباشد؟

۱:از رجال مذهبی و سیاسی باشد

۲:تابعیت ایران

۳:ایرانی الأصل بودن

۴:داشتن مدیریت و تدبیر

۵:امانتدار و دارای حسن سابقه

۶:با تقوا بودن

۷:ایمان و اعتقاد به مبانی جمهوری اسلامی

۸:ایمان و اعتقاد به مذهب رسمی کشور

مراحل و اصول انتخابات ریاست جمهوری در قانون اساسی را نام ببرید؟

۱: شروع انتخابات و ثبت نام داوطلبان ریاست جمهوری

۲:انتخاب رئیس جمهور با رأی مستقیم و مخفی مردم

۳: انتخاب رئیس جمهور با اکثریت مطلق آرا

۴:تعدد نامزدهای ریاست جمهوری

۵: نظارت شورای نگهبان

۶:اعلام نتایج انتخاب و صدور اعتبار نامه رئیس جمهور

۷: امضای حکم ریاست جمهوری و آغاز کار رسمی او

۸:ادای سوگند

۹: پایان دوره ریاست جمهوری

وظایف و اختیارات رئیس جمهور را تشریح نمایید؟

۱:انتخاب و عزل وزیران

۲:ریاست هیئت وزیران

۳:نظارت بر کار هیئت وزیران

۴:تعیین خط مشی دولت و اجرای قوانی

۵:تعیین سرپرست برای وزارتخانه ها

۶:تعیین دیگر همکاران غیر از وزیران

۷:حل اختلاف بین دستگاه های دولتی

۸:حضور در مجلس شورای اسلامی

۹:تهیه برنامه های عمرانی سیاسی،اقتصادی و اجتماعی پنج ساله کشور

قوه مقننه دو مجلسی را توضیح دهید؟

این قوه دارای دو مجلس است که در اصطلاح حقوق اساسی به این نوع مجالس ،پارلمان یا کنگره گفته میشود.مجلس اول را مجلس نمایندگان،مجلس مبعوثان،مجلس شورای اسلامی،مجلس ایالات،مجلس علمی یا مجلس سفُلی- پایین – و مجلس دوم رانیز مجلس سنا،مجلس اعیان،مجلس لُردان،مجلس دولت ها،مجلس مشروتی یا مجلس عالی می نامند

قوه مقننه یک مجلسی را توضیح دهید؟

این نوع مقننه دارای یک مجلس است که به طور مستقیم توسط مردم انتخاب میشود.در مقننه یک مجلسی،تشکیل مجلس واحد و چگونگی ترکیب آن اشکالی ایجاد نمیکند.معمولأ مجلس واحد به صورت دموکراتیک انتخاب میشود، اما در نظام دو مجلسی،مسئله اساسی این است که دو مجلس از حیث سازمان و ترکیب، دقیقأ مانند هم نباشند تا هر کدام در امر قانونگذاری و نظارت بر حکومت،نقش خاصی داشته باشند.

 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در بیان حاکمیت ملت،اعمال قوه مقننه را به چند صورت میدارد؟آن را تشریح نمایید؟

اِِعمال غیر مستقیم:این روش از طریق مجلس شورای اسلامی است که از آن نمایندگان منتخب مردم تشکیل میشود و مصوبات آن پس از طی مراحل قانونی برای اجرا به قوه مجریه و قضاییه ابلاغ میشود.

اِِعمای مستقیم :بر پایه این روش،در مسائل بسیار مهم اقتصادی،سیاسی،اجتماعی و فرهنگی ممکن است اِِعمال قوه مقننه از راه همه پرسی و مراجعه مستقیم به ارأی مردم انجام شود.درخواست مراجعه به آرأی عمومی باید به تصویب دو سوم مجموع نمایندگان مجلس برسد.

داوطلبان مجلس شورای اسلامی باید به هنگام ثبت نام دارای چه شرایطی باشند؟

۱: اعتقاد و التزام عملی به اسلام و نظام مقدس جمهوری اسلامی

۲: تابعیت کشور جمهوری اسلامی

۳: ابراز وفاداری به قانون اساسی و اصل مترقی ولایت مطلقه فقیه

۴: دارا بودن حداقل مدرک تحصیلی کارشناسی ارشد و مادل آن

۵: نداشتن سوء شهرت در حوزه انتخابی

۶: سلامت جسمی در حد برخورداری از نعمت بینایی،شنوایی و گویایی

۷: حداقل سنی سال و حداکثر هفتاد پنج سال

 وظایف و اختیارات مجلس شورای اسلامی را بیان نمایید ؟

۱:قانون گذاری

۲:شرح و تفسیر قوانین عادی

۳:نظارت بر امور کشور و ارزیابی آن

وظایف و اختیارات شورای نگهبان را نام ببرید؟

۱:نظارت بر مصوبات مجلس

۲:تفسیر قانون اساسی

۳:نظارت بر انتخابات

۴:حضور در مجلس شورای اسلامی

۵: تأیید توقف انتخابات در زمان جنگ

۶:عضویت یکی از فقها در شورای موقت رهبری

۷:عضویت در مجمع تشخیص مصلحت نظام

۸:عضویت در شورای بازنگری قانون اساسی

انتخاب رئیس قوه قضاییه بر اساس چه بند و توسط چه مقامی و برای چه مدت زمانی می باشد؟

بر اساس بند ششم اصل ۱۱۱قانون اساسی، نصب،عزل، و قبول استعفای عالی ترین مقام قضایی، از وظایف و اختیارات رهبری است. همچنین طبق اصل ۱۵۷مقام رهبری یک نفر مجتهد عادل، آگاه به امور قضایی و مدیر و مدبر را برای مدت پنج سال به عنوان رئیس قوه قضاییه تعیین می کند که در حال حاضر عالی ترین مقام قوه قضاییه است.

 مصونیت رئیس قوه قضاییه از سوال و استیضاح را تشریح نمایید؟

به علت اهمیت کار قوه قضاییه و حفظ استقلال این قوه ، در قانون اساسی در هیج اصلی سوال و استیضاح از رئیس این قوه پیش بینی نشده است.در واقع رئیس قوه قضاییه بر خلاف رئیس قوه مجریه و وزیران ،مصون از سوال و استیضاح است و اگر هم موردی باشد،وزیر دادگستری مورد سوال قرار می گیردو او طبق اصل ۱۶۱قانون اساسی پاسخگو باشد

وظایف قوه قضاییه را نام ببرید؟

۱:رسیدگی و صدور حکم

۲:نظارت بر حسن اجرای قوانین

۳:کشف جرم، تعقیب،مجازات و. تعزیر مجرمان

۴:پیشگیری از وقوع جرم و اصلاح مجرمان

۵:رسیدگی به اتهام مسئولان

وظایف اصلی و وظایف فرعی قوه قضاییه را نام ببرید؟

وظایف اصلی

۱:ایجاد تشکیلات لازم در دادگستری

۲:تهیه لوایح قضایی متناسب با جمهوری اسلامی

۳:انجام امور اداری و استخدامی

وظایف فرعی

۱:پیشنهاد عفو یا تخفیف مجازات محکومان

۲:پیشنهاد وزیر دادگستری

۳:نظارت بر حسن اجرای قوانین در سازمان اجرایی

۴:عضویت در شورای موقت رهبری

۵:عضویت در شورای بازنگری قانون اساسی

۶:عضویت در شورای عالی امنیت ملی

۷:عضویت در مجمع تشخیص مصلحت نظام

۸:رسیدگی به دارایی مسئولان نظام

۹:حضور در مراسم سوگند ریاست جمهوری

۱۱:پیشنهاد اعضای حقوق دانان شورای نگهبان به مجلس

دیوان عالی کشور به چه منظور تأسیس و وظایف آن را نام ببرید؟

۱:نظارت بر اجرای صحیح قوانین در محاکم

۲:ایجاد وحدت رویه قضایی

۳:مشاورت به رئیس قوه قضایی

۴:رسیدگی به اتهام رئیس جمهور

۵:حل اختلاف بین دیوان عدالت اداری و محاکم دادگستری

سازمان بازرسی کل کشور راتشریح نمایید ؟

یکی از وظایف اصلی قوه قضاییه ،نظارت بر حسن اجرای قوانین است. نظارت بر حسن اجرای قوانین در قوه قضاییه بر عهده دیوان کشور است. اما نظارت بر حسن جریان امور و اجرای امور و اجرای صحیح قوانین در دستگاه های اداری ، نظامی و انتظامی بر عهده سازمان بازرسی کل کشور است .در قانون اساسی آمده است : بر اساس حق نظارت قوه قضاییه نسبت به حسن جریان امور و اجرای صحیح قوانین در دستگاه های اداری ،سازمانی به نام سازمان «سازمان بازرسی کل کشور »زیر نظر رئیس قوه قضاییه تشگیل می گردد. حدود اختیار و وظایف این سازمان را قانون معین میکند.

بر اساس ماده ۱۱ قانون دیوان عدالت اداری  مصوب ۱۴/۱۱/۱۱۶۱ وظایف و اختیارات دیوان را تشریح نمایید؟

۱:رسیدگی به شکایات، تظلّّمات و اعتراضات اشخاص حقیقی یا حقوقی

۲: رسیدگی به اعتراضات و شکایات از آرا و تصمیمات قطعی دادگاه های اداری، هیئت های بازرسی و کمیسیون هایی مانند کمیسیون های مالیاتی، شورای کارگاه، هیئت حل اختلاف کارگر و کارفرما، کمیسیون موضوع ماده ۱۱۱ قانون شهرداری و…

۳: رسیدگی به شکایات از قضات و مشمولان قانون استخدام کشوری و سایر مستخدمان واحدها و مؤسسات مذکور در بند یک و مستخدمان مؤسساتی که مشمول این قانون نسبت به آنها محتاج ذکر نام است-اعم از لشکری و کشوری- از حیث تضییع حقوقی و استخدامی.

وظایف سازمان زندان بر اساس قانون را تشریح دهید؟

۱: اداره کلیه امور مربوط به زندان ها، بازداشتگاه ها و مراکز اقدامات تأمینی و تربیتی کشور و مؤسسات صنعتی و کشاورزی و خدماتی وابسته به آن.

۲: ایجاد امکانات و تسهیلات لازم در زمینه ی اصلاح و ارشاد و آموزش زندانیان و اشتغال و حرفه آموزی آنها.

۳: کمک به رفع مشکلات مادی و معنوی خانواده زندانیان

۴:جذب کمک های مردمی و مؤسسات خیریه

۵:برنامه ریزی برای اشتغال زندانیان داوطلب کار با به کارگیری از امکانات سازمان و سرمایه های دولتی، بانک ها، تعاونی ها و بخش خصوصی و تلاش در جهت خود کفایی زندان ها؛

۶:تهیه آمار و اطلاعات لازم برای مطالعات مربوط به جرم شناسی و ارائه آن به مسئولان قضائی؛

۷:تهیه فهرست اسامی زندانیان محکوم واجد شرایط عفو یا تخفیف مجازات و ارائه آن به دیوان عالی کشور؛

۸-برنامه ریزی برای مراقبت بعد از خروج از زندان، با همکاری دستگاه های مربوط

 اهداف و وظایف شورای عالی امنیت ملّّی را نام ببرید؟

اهداف»

۱-تأمین منافع ملّّی

۲-پاسداری از انقلاب اسلامی

۳:پاسداری از تمامیت ارضی

۴-پاسداری از حاکمیت ملّّی

وظایف»

۱:تعیین سیاست های دفاعی-امنیتی کشور

۲-هماهنگی امور کشور با تدابیر دفاعی- امنیتی

۳-بهره گیری از امکانات کشور برای مقابله با تهدیدات

 چگونگی بازنگری قانون اساسی را تشریح نمایید ؟

طبق اصل ۱۷۷قانون اساسی ، بازنگری در قانون اساسی جمهوری اسلامی در موارد ضروری بدین ترتیب انجام می شود:

مقام رهبری پس از مشورت با مجمع تشخیص مصلحت نظام ، طی حکمی خطاب به رئیس جمهور ، موارد اصلاح  یا تتمیم آن را به شورای بازنگری پیشنهاد می کند. بنابراین فرمان بازنگری در قانون اساسی از اختیارات رهبری است و ایشان موارد اصلاح یا تتمیم آن را نیز مشخص می کند و شورای بازنگری نمی تواند جز در موارد فوق ، در اصول دیگر نیز بازنگری کند . امور اجرایی بازنگری نیز با رئیس جمهور است ؛چرا که حکم رهبری خطاب به وی صادر می گردد.البته همه اصول قانون اساسی قابل بازنگری نیستند و بند آخر اصل ۱۷۷بدین مسئله اشاره دارد:محتوای اصلی مربوط به اسلامی بودن نظام و ابتنای کلیه قوانین و مقررات بر اساس موازین اسلامی و پایه های ایمانی و اهداف جمهوری اسلامی و جمهوری بودن حکومت و ولایت امر و امالم امت و نیز اداره امور کشور با اتکا به آرا عمومی و دین و مذهب رسمی ایران ،تغییر ناپذیر است.

وظایف مجلس خبرگان رهبری را نام ببرید ؟

وظایف اصلی»

۱:انتخاب رهبر

۲:نظارت بر کار رهبر

۳:عزل رهبر

وظایف فرعی»

عضویت در شورای بازنگری :بر اساس اصل ۱۷۷قانون اساسی ، پنج نفر از اعضای مجلس خبرگان رهبری در شورای بازنگری قانون اساسی نیز عضویت دارند.

بنابراین هرگاه این شورا تشکیل شود، اعضای مجلس خبرگان موظف اند از میان خود ،پنج نفر را برای مشارکت در جلسات شورای بازنگری انتخاب و به این شورا معرفی کنند.